بلاگ
لرزش کابین آسانسور هنگام توقف: ۵ علت اصلی و راه حل قطعی آن
آیا تا به حال این حس ناخوشایند را تجربه کرده‌اید؟ سوار آسانسور می‌شوید، دکمه طبقه مورد نظر را می‌فشارید، حرکت نرم و آرامی را تجربه می‌کنید، اما درست در لحظه‌ای که کابین به طبقه می‌رسد و متوقف می‌شود، یک لرزش، تکان یا ضربه ناگهانی کل کابین را فرا می‌گیرد. این حس نه تنها آزاردهنده است، بلکه بلافاصله یک سوال نگران‌کننده را در ذهن ایجاد می‌کند: “آیا آسانسور من ایمن است؟”
این لرزش در لحظه توقف، یکی از شایع‌ترین شکایات کاربران آسانسور است. گرچه در اکثر موارد نشانه‌ی یک خطر فوری و قریب‌الوقوع نیست، اما یک سیگنال هشداردهنده بسیار مهم است که نباید آن را نادیده گرفت. این تکان‌های ناخوشایند، فریاد قطعاتی هستند که یا در حال فرسوده شدن هستند و یا از تنظیم دقیق خود خارج شده‌اند.
نادیده گرفتن این مشکل می‌تواند به مرور زمان منجر به استهلاک بیشتر قطعات، افزایش هزینه‌های تعمیرات و کاهش عمر مفید آسانسور شما شود. اما خبر خوب این است که علت لرزش کابین آسانسور هنگام توقف کاملاً قابل شناسایی و رفع است.
در این راهنمای جامع و کامل، ما به اعماق سیستم مکانیکی و الکترونیکی آسانسور شما سفر می‌کنیم تا ۵ علت اصلی این پدیده را به زبانی ساده و قابل فهم بررسی کنیم. با مطالعه این مقاله، شما نه تنها دلیل این لرزش را درک خواهید کرد، بلکه با راه‌حل‌های عملی و تخصصی آن نیز آشنا خواهید شد و می‌توانید با دید بازتری برای رفع آن اقدام کنید.
چرا لرزش آسانسور هنگام توقف را باید یک هشدار جدی تلقی کنیم؟
ممکن است برخی تصور کنند که یک تکان کوچک در انتهای مسیر، مسئله‌ای جزئی و قابل چشم‌پوشی است. اما از دیدگاه فنی و ایمنی، این لرزش‌ها اهمیت بسیار بیشتری دارند.
کاهش آسایش و ایجاد استرس برای مسافران: اولین و ملموس‌ترین اثر این لرزش، ایجاد حس ناامنی و استرس در مسافران، به‌ویژه کودکان و افراد مسن است. یک آسانسور استاندارد باید تجربه‌ای کاملاً نرم و بدون تنش را فراهم کند.
نشانه استهلاک و فرسودگی قطعات: این لرزش یک علامت بالینی است. همانطور که لرزش فرمان خودرو در سرعت بالا نشانه مشکل در بالانس چرخ‌هاست، لرزش آسانسور نیز به ما می‌گوید یک یا چند قطعه در حال تحمل فشار بیش از حد هستند.
افزایش هزینه‌های آتی: اگر علت اصلی این لرزش (مثلاً فرسودگی یک قطعه ارزان‌قیمت مانند کفشک) به موقع برطرف نشود، فشار ناشی از آن می‌تواند به قطعات گران‌قیمت‌تری مانند ریل‌ها، موتور و اتصالات کابین آسیب جدی وارد کند و هزینه تعمیرات را چندین برابر کند.
پیامدهای قانونی برای مدیران ساختمان: مدیران ساختمان مسئولیت مستقیم ایمنی و عملکرد صحیح آسانسور را بر عهده دارند. نادیده گرفتن علائم هشداردهنده‌ای مانند لرزش مداوم می‌تواند در صورت بروز حوادث، پیامدهای قانونی به همراه داشته باشد.
بنابراین، این لرزش یک مشکل صرفاً مربوط به راحتی نیست، بلکه یک مسئله مرتبط با نگهداری، ایمنی و مدیریت هزینه‌هاست.
چرا لرزش آسانسور هنگام توقف را باید یک هشدار جدی تلقی کنیم؟
۵ علت فنی و اصلی لرزش کابین آسانسور هنگام توقف
اکنون به بخش اصلی ماجرا می‌رسیم. این لرزش معمولاً از ناهماهنگی بین اجزای مکانیکی و سیستم کنترل الکترونیکی ناشی می‌شود. در ادامه، پنج مقصر اصلی را معرفی و بررسی می‌کنیم.
علت شماره ۱: قهرمانان گمنام حرکت نرم؛ فرسودگی یا تنظیم نبودن کفشک‌های ریل
مهم‌ترین و شایع‌ترین دلیل لرزش کابین در نقطه توقف، به قطعه‌ای کوچک اما حیاتی به نام «کفشک ریل» (Guide Shoe) مربوط می‌شود.
کفشک ریل چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
تصور کنید کابین آسانسور یک قطار است و ریل‌های راهنما، خطوط راه‌آهن آن هستند. کفشک‌ها، در واقع همان چرخ‌های قطار هستند که روی ریل‌ها می‌لغزند. این قطعات که در بالا و پایین یوک (چهارچوب فلزی نگهدارنده کابین) و وزنه تعادل نصب می‌شوند، وظیفه دارند کابین را دقیقاً در مرکز ریل‌ها نگه دارند و از هرگونه حرکت افقی و لرزش در طول مسیر جلوگیری کنند. آن‌ها تماس مستقیم بین فلز کابین و فلز ریل را از بین می‌برند و حرکتی نرم و بی‌صدا را تضمین می‌کنند.
انواع کفشک آسانسور:
کفشک‌های لغزشی (Sliding Guide Shoes): این نوع که رایج‌تر است، دارای یک لنت پلاستیکی یا تفلونی است که روی ریل‌های روغ کاری شده می‌لغزد. این کفشک‌ها قیمت مناسبی دارند اما نیاز به روغن‌کاری مداوم ریل‌ها دارند و به مرور زمان دچار سایش می‌شوند.
کفشک‌های غلطکی (Roller Guide Shoes): این مدل‌های پیشرفته‌تر، به جای لنت لغزشی، از سه چرخ یا غلتک فنری استفاده می‌کنند که با ریل‌ها در تماس هستند. این کفشک‌ها حرکت بسیار نرم‌تری ایجاد می‌کنند، نیاز به روغن‌کاری ریل ندارند و برای آسانسورهای سرعت بالا ایده‌آل هستند، اما قیمت بالاتری دارند.
چگونه فرسودگی کفشک باعث لرزش می‌شود؟
با گذشت زمان و هزاران بار حرکت، لنت کفشک‌های لغزشی دچار سایش، خشکی یا ترک‌خوردگی می‌شوند. این فرسودگی باعث ایجاد یک “فاصله یا لقی” (Clearance) بین کابین و ریل می‌شود. در طول حرکت، وزن کابین این لقی را پنهان می‌کند، اما درست در لحظه‌ای که سیستم ترمز عمل می‌کند و کابین متوقف می‌شود، این فاصله خالی باعث یک تکان یا ضربه ناگهانی می‌شود تا کابین در جای خود قرار گیرد. این دقیقاً همان لرزشی است که شما احساس می‌کنید.
علائم خرابی کفشک آسانسور:
لرزش کابین آسانسور موقع ایستادن (اصلی‌ترین علامت).
ایجاد صدای خراشیدگی یا سایش از دیواره‌های چاه آسانسور هنگام حرکت.
حرکت غیریکنواخت و تکان‌های جزئی در طول مسیر.
راه‌حل:
خوشبختانه، حل این مشکل بسیار ساده است. با تعویض کفشک‌های فرسوده با [کفشک‌های ریل باکیفیت و ضد سایش](لینک به صفحه محصول کفشک)، فاصله اضافی بین کابین و ریل از بین رفته و حرکت نرم و توقف آرام به آسانسور شما باز می‌گردد. این کار یک تعمیر کم‌هزینه و بسیار موثر است که تاثیر چشمگیری بر عملکرد آسانسور دارد.
علت شماره ۲: قلب تپنده آسانسور؛ تنظیم نبودن سیستم ترمز و درایو موتور
دومین علت شایع لرزش، به تنظیمات “مغز” آسانسور، یعنی درایو کنترل سرعت (Inverter) و عملکرد سیستم ترمز موتور مربوط می‌شود.
این سیستم چگونه کار می‌کند؟
در آسانسورهای مدرن (مجهز به سیستم VVVF)، یک دستگاه الکترونیکی به نام درایو، سرعت موتور را با دقتی فوق‌العاده کنترل می‌کند. وظیفه درایو این است که یک منحنی حرکتی نرم ایجاد کند: شروع حرکت آرام (Soft Start)، رسیدن به سرعت نامی، و سپس کاهش سرعت تدریجی تا رسیدن به نقطه توقف (Soft Stop). درست در لحظه‌ای که سرعت به صفر می‌رسد، ترمز مغناطیسی موتور فعال شده و کابین را در جای خود قفل می‌کند.
چگونه ناهماهنگی این سیستم باعث لرزش می‌شود؟
لرزش زمانی اتفاق می‌افتد که هماهنگی بین کاهش سرعت درایو و عملکرد ترمز به هم بخورد.
تنظیم نبودن پارامترهای درایو: اگر پارامتر “زمان کاهش سرعت” (Deceleration Time) در درایو خیلی کوتاه تنظیم شده باشد، کابین به جای توقف نرم، به طور ناگهانی می‌ایستد و باعث یک ضربه شدید می‌شود.
عملکرد خشن ترمز: گاهی ممکن است سرعت کابین هنوز به صفر نرسیده باشد که ترمز با شدت عمل می‌کند. این اتفاق مانند این است که در خودروی در حال حرکت، ناگهان ترمز دستی را بکشید! نتیجه یک تکان شدید و ناخوشایند است.
فرسودگی لنت ترمز: لنت‌های ترمز موتور نیز به مرور زمان فرسوده می‌شوند و ممکن است عملکرد دقیقی نداشته باشند.
راه‌حل:
این مشکل کاملاً نرم‌افزاری و تخصصی است و نیاز به دانش فنی بالایی دارد. یک تکنسین متخصص آسانسور باید وارد منوی تنظیمات درایو شده و پارامترهای حرکتی را متناسب با وزن کابین، ارتفاع چاه و نوع موتور بهینه‌سازی کند. همچنین بازبینی و تنظیم فک‌های ترمز مغناطیسی نیز ضروری است. اگر با این مشکل مواجه هستید، کارشناسان ما می‌توانند با تنظیم تخصصی موتور و درایو آسانسور، توقفی نرم و استاندارد را برای شما تضمین کنند.
۵ علت فنی و اصلی لرزش کابین آسانسور هنگام توقف
علت شماره ۳: ستون فقرات آسانسور؛ مشکلات مربوط به ریل‌های راهنما
ریل‌ها مسیر حرکت کابین را مشخص می‌کنند و هرگونه نقصی در آن‌ها مستقیماً بر کیفیت حرکت تأثیر می‌گذارد.
چه مشکلاتی در ریل‌ها باعث لرزش می‌شود؟
عدم هم‌راستایی (شاقول نبودن): در زمان نصب اولیه، ریل‌ها باید با دقت میکرومتری کاملاً عمودی و موازی با یکدیگر نصب شوند. اگر حتی بخش کوچکی از یک ریل از راستای خود خارج شده باشد، کفشک‌ها در آن نقطه با مقاومت و اصطکاک بیشتری مواجه می‌شوند که می‌تواند منجر به لرزش، به خصوص در لحظه توقف در آن طبقه خاص شود.
کثیفی یا روغن‌کاری نامناسب: سطح ریل‌ها باید همیشه به میزان استانداردی آغشته به روغن باشد (در مدل‌های لغزشی). روغن بیش از حد باعث لغزندگی و سر خوردن کابین می‌شود و روغن خیلی کم یا وجود گرد و غبار و کثیفی، اصطکاک را افزایش داده و حرکت پله‌ای و لرزش ایجاد می‌کند.
مشکل در محل اتصال ریل‌ها: ریل‌ها از قطعات چند متری تشکیل شده‌اند که به یکدیگر متصل می‌شوند. اگر محل این اتصالات به درستی تراز نشده باشد و یک پله یا لبه کوچک وجود داشته باشد، عبور کفشک از روی آن یک ضربه و تکان ایجاد می‌کند.
راه‌حل:
این موارد نیز نیاز به بازبینی توسط متخصص دارد. سرویس‌کار باید کل مسیر ریل‌ها را بررسی، در صورت نیاز آن‌ها را تنظیم (الاینمنت) و سیستم روغن‌کاری را بازبینی کند.
علت شماره ۴: اسکلت کابین؛ لقی در اتصالات کابین و یوک
کابین آسانسور توسط یک چهارچوب فلزی بسیار مستحکم به نام “یوک” (Yoke) احاطه شده و سیم بکسل‌ها به این یوک متصل هستند. خود کابین نیز با پیچ و مهره و لرزه‌گیرهای لاستیکی به این چهارچوب متصل است.
چگونه لقی اتصالات باعث لرزش می‌شود؟
حرکت مداوم و ارتعاشات طبیعی آسانسور می‌تواند به مرور زمان باعث شل شدن برخی از این پیچ‌ها و اتصالات شود. همچنین لرزه‌گیرهای لاستیکی که برای جذب ارتعاشات جزئی طراحی شده‌اند، ممکن است خشک و فرسوده شوند. این لقی‌های جزئی در لحظه توقف که نیروی اینرسی به کابین وارد می‌شود، خود را به شکل یک تکان یا صدای “تق” نشان می‌دهند.
راه‌حل:
بخشی از فرآیند سرویس و نگهداری استاندارد آسانسور، شامل آچارکشی و بازرسی تمام اتصالات یوک و کابین است. سفت کردن پیچ‌های شل شده و تعویض لرزه‌گیرهای فرسوده می‌تواند این نوع لرزش را به کلی از بین ببرد.
علت شماره ۵: شریان‌های حیاتی؛ ایرادات در سیستم تعلیق و سیم بکسل‌ها
کابین و وزنه تعادل توسط چندین رشته سیم بکسل (Steel Ropes) معلق نگه داشته شده‌اند. توزیع یکنواخت نیرو بین این رشته‌ها برای حرکت متعادل آسانسور حیاتی است.
کشش نابرابر سیم بکسل چگونه لرزش ایجاد می‌کند؟
اگر کشش یکی از سیم بکسل‌ها نسبت به بقیه کمتر یا بیشتر باشد، توزیع بار روی فلکه موتور نامتوازن می‌شود. این عدم توازن می‌تواند باعث ارتعاشات ریز در طول حرکت و یک لرزش محسوس در لحظه شروع و پایان حرکت شود، زیرا در این لحظات بیشترین تنش به سیستم تعلیق وارد می‌شود.
راه‌حل:
یک تکنسین مجرب با استفاده از ابزارهای خاص، کشش تمام رشته‌های سیم بکسل را اندازه‌گیری کرده و در صورت نیاز آن‌ها را رگلاژ می‌کند تا نیرو به طور کاملاً مساوی بین همه آن‌ها تقسیم شود.
خلاصه عیب‌یابی: از کجا شروع کنیم؟
| نوع لرزش / علامت | محتمل‌ترین علت (به ترتیب اولویت) |
| لرزش و تکان فقط در لحظه توقف کامل در طبقه | ۱. فرسودگی کفشک‌ها |
| صدای خراشیدگی یا سایش همراه با لرزش | ۲. تنظیم نبودن درایو و ترمز موتور |
| لرزش در یک طبقه خاص بیشتر از بقیه طبقات است | ۱. فرسودگی شدید کفشک‌ها |
| لرزش همراه با صدای “تق” یا ضربه فلزی | ۲. خشکی یا کثیفی ریل‌ها |
| ارتعاشات ریز در کل مسیر که در لحظه توقف تشدید می‌شود | ۱. مشکل در هم‌راستایی ریل در آن نقطه |
آیا لرزش آسانسور هنگام توقف خطرناک است؟
این مهم‌ترین سوالی است که ذهن مسافران را درگیر می‌کند. پاسخ کوتاه این است: معمولاً خطر سقوط وجود ندارد، اما این یک هشدار جدی است که نباید نادیده گرفته شود.
آسانسورها دارای چندین لایه ایمنی مستقل (مانند گاورنر و سیستم پاراشوت) هستند که برای جلوگیری از سقوط طراحی شده‌اند و لرزش هنگام توقف، معمولاً ارتباطی با نقص در این سیستم‌های ایمنی حیاتی ندارد.
اما همانطور که گفتیم، این لرزش نشان‌دهنده یک “بیماری” در سیستم آسانسور شماست. اگر این بیماری درمان نشود، می‌تواند پیشرفت کرده و به بخش‌های حیاتی دیگر سرایت کند. لرزش ناشی از کفشک خراب، در بلندمدت به ریل‌ها آسیب می‌زند. لرزش ناشی از تنظیم نبودن ترمز، به گیربکس و موتور فشار می‌آورد. بنابراین، خطر اصلی این لرزش، “مالی” و “کاهش عمر مفید” آسانسور است، نه خطر جانی فوری.
راه حل نهایی چیست؟ فراخوان به اقدام هوشمندانه
اکنون که با دلایل فنی این مشکل آشنا شدید، قدم بعدی چیست؟ اکیداً توصیه می‌کنیم که از هرگونه اقدام شخصی برای باز کردن قطعات یا دستکاری تنظیمات خودداری کنید. آسانسور یک سیستم پیچیده و بالقوه خطرناک است و هرگونه بازبینی و تعمیر باید منحصراً توسط تکنسین‌های آموزش‌دیده و مجاز انجام شود.
قدم اول: با متخصص تماس بگیرید
اولین و صحیح‌ترین اقدام، تماس با شرکت سرویس و نگهداری آسانسور شما و گزارش دقیق مشکل است. سعی کنید نوع لرزش و شرایط وقوع آن را (مثلاً در کدام طبقات بیشتر است) به خوبی برای آن‌ها توصیف کنید.
قدم دوم: درخواست بازبینی هدفمند
از سرویس‌کار خود بخواهید که به طور مشخص موارد ذکر شده در این مقاله را بررسی کند:
وضعیت کفشک‌های ریل کابین و وزنه تعادل.
تنظیمات پارامترهای حرکتی در درایو کنترل سرعت.
عملکرد و زمان‌بندی ترمز مغناطیسی موتور.
وضعیت تمیزی و روغن‌کاری ریل‌های راهنما.
آچارکشی و بازرسی اتصالات یوک و کابین.
فراخوان به اقدام نهایی: قطعات باکیفیت و خدمات تخصصی، ضامن آرامش شما
تجربه نشان داده است که بیش از ۷۰٪ موارد لرزش هنگام توقف، با دو اقدام کلیدی به طور کامل برطرف می‌شوند:
تعویض کفشک‌های فرسوده: این راه‌حل، یک سرمایه‌گذاری کوچک برای به دست آوردن آرامش و جلوگیری از هزینه‌های بزرگتر است. اگر سرویس‌کار شما تشخیص داد که مشکل از این قطعه است، ما در شرکت نوآوران، مجموعه‌ای کامل از انواع کفشک‌های ریل آسانسور با بهترین کیفیت و مناسب برای انواع آسانسورها را فراهم کرده‌ایم. استفاده از یک کفشک استاندارد و بادوام، تفاوت را در همان اولین حرکت ایجاد خواهد کرد.
تنظیم دقیق موتور و درایو: اگر لرزش از تنظیمات الکترونیکی باشد، نیاز به دانش و تخصص است. تیم فنی ما با تسلط کامل بر انواع درایوهای آسانسور، آماده ارائه خدمات تخصصی عیب‌یابی و تنظیم موتور آسانسور در محل شماست تا توقفی به نرمی ابریشم را تجربه کنید.
نتیجه‌گیری: لرزش را به آرامش تبدیل کنید
لرزش کابین آسانسور هنگام توقف، بیش از یک مزاحمت ساده، یک نشانه فنی مهم است. این لرزش به ما می‌گوید که زمان یک بازبینی دقیق فرا رسیده است. با درک دلایل اصلی آن – از فرسودگی یک قطعه ساده مانند کفشک ریل گرفته تا نیاز به تنظیمات دقیق در سیستم درایو و ترمز موتور – می‌توانید با آگاهی کامل برای رفع آن اقدام کنید.
فراموش نکنید، یک آسانسور نرم و بی‌صدا، نه تنها آسایش و ایمنی ساکنین را تضمین می‌کند، بلکه نشان‌دهنده مدیریت صحیح و توجه به جزئیات در یک ساختمان است. این لرزش را نادیده نگیرید؛ آن را به فرصتی برای ارتقاء کیفیت و ایمنی آسانسور خود تبدیل کنید.
